Wetenswaardigheden rond traditionele koksbuizen

Koksbuizen voor mannen worden rechts dichtgeknoopt

Bij overhemden en colberts voor heren zitten de knopen rechts, zodat mannen bij koksbuizen gewoon dat doen wat ze gewend zijn als ze hun koksjas dichtdoen. De gangbare verklaring is dat mannen aan het einde van de zestiende eeuw hun degen voornamelijk links droegen om deze zo snel mogelijk met hun rechterhand te trekken. De knopen aan de rechterkant voorkwamen op deze manier dat hun rechterhand aan de knopen van hun jas bleef haken. Tegenwoordig dragen mannen en koks gelukkig geen zwaarden of sabels meer aan hun zij, maar toch bleef in de huidige mode de voorliefde voor de plaats van de knopen.

Koksjassen voor vrouwen hebben de knopen links

Het speculeren over waarom bij vrouwen de knopen links zitten is veel spannender en gevarieerder dan de degentheorie bij de mannen. In de historische modewetenwetenschap doen vier theorieën de ronde als het gaat om de plaats van de knopen. Deze theorieën vinden alle vier hun oorsprong in de vrouwenmode aan het begin van de negentiende eeuw.

Theorie #1
Knopen op dameskleding was als dure modeverschijning slechts voor rijke dames weggelegd. De eerste theorie gaat ervan uit dat rijke dames niet zelf hun blouse dichtknoopten, maar dit overlieten aan personeel. Ook dit personeel was meestal rechtshandig, waardoor het dichtknopen aan de linkerkant makkelijker was. Modewetenschappers vinden deze theorie echter onwaarschijnlijk, omdat van modeontwerpen niet bekend is dat er met personeel rekening werd gehouden.

Theorie #2
Waarschijnlijk beschermde de afwijkende plaats van knopen ook tegen onzedelijke gedachtes: als een blouse tussen de knopen niet aansluit, is inkijk mogelijk. Om de verlokking voor te zijn, zo luidt de tweede theorie, werden hemden van vrouwen links gesloten. De echtgenoot, die traditioneel rechts van de vrouw liep, kon dus niet naar binnen kijken.

Theorie #3
Volgens de derde theorie had de plaats van de knopen een praktische achtergrond: in een dameszadel, dat in de negentiende eeuw ook voor vrouwen het zelfstandig rijden mogelijk maakte, zaten vrouwen zijdelings te paard, met het lichaam naar rechts gedraaid. Met de knopen aan de linkerkant werd ze beschermd tegen de wind, die niet door de openingen tussen de knopen naar binnen kon komen.

Theorie #4
Knopen aan de linkerkant waren ook praktisch voor moeders die de borst gaven. De vierde theorie gaat er van uit dat vrouwen die hun baby op hun rechterarm dragen makkelijker met hun linkerhand hun blouse open kunnen doen, als de knopen aan de linkerkant zitten.

Wat betekenen de kleuren van koksbuizen en koksknopen?

Traditioneel stonden de knopen voor de ervaring die een kok had.